30 mar 2010

El Escritor, de Roman Polanski

Anímovos a todos e todas a ver a película El Escritor (The Ghost Writer), de Roman Polanski.


É unha obra impresionante, un thriller que non deixa respirar, unhas actuacións inquedantes, e algún personaxe que aínda latexa na miña memoria... Cine de verdade, que nos fai reflexionar sobre os diferentes aspectos das persoas, que nos demostra que nunca chegaremos a coñecer a ninguén en todas as súas dimensións. Aí radica a capacidade de sedución dos personaxes.





29 mar 2010

Marabillosa Elina Garança

O xoves tiven a oportunidade de escoitar a Elina Garança en directo. A verdade é que xa a escoitara en gravacións e impresionárame. Tela en Galicia foi unha marabilla, e gozar da súa elegancia, saber estar en escena e da súa musicalidade, un auténtico luxo.

O repertorio, precioso. Emocionáronme particularmente as pezas de Bellini.

Foto: http://www.elinagaranca.com/

27 mar 2010

A aposta pola investigación e a divulgación de Gregorio Marañón

A exposición "Gregorio Marañón 1887-1960. Médico, humanista e liberal" que ata o 6 de xuño pode verse na Biblioteca Nacional resalta a personalidade poliédrica deste intelectual cando se cumpre o 50 aniversario do seu falecemento.

Hoxe El País publica un interesante artigo asinado polo historiador Juan Pablo Fusi, un dos comisarios da mostra, que da conta da aposta pola investigación e a divulgación deste humanista. Así, Marañón publicou un número sorprendente de obras (125 libros, 1.800 artigos e 250 prólogos) sobre endocrinoloxía, sexo, biografía ou liberalismo. Uns escritos nos que ademais reflexionou sobre o home e a vida desde unha concepción integral, achegando as Ciencias Naturais ás Sociais e Humanas.

A vida de Gregorio Marañón foi un compromiso co progreso e os seus traballos e vida exemplar un gran legado para a sociedade española.

Invítovos a ler o artigo aquí.

22 mar 2010

Carta aberta á comunidade universitaria

Estimados compañeiros,

Quero compartir con vós un momento de especial significado para min. No día de hoxe veño de oficializar, no Campus de Lugo, a miña candidatura ao Reitorado da nosa Universidade, un momento moi emotivo que me fai evocar outros moitos da miña traxectoria académica: o día en que comecei a dar clase; os primeiros traballos en equipo, a data na que optei á cátedra, entre outros.

Momentos como o de hoxe lévanme a afirmar que Universidade é algo máis que docencia e investigación. É cultura, participación, solidariedade e vida universitaria e, sobre todo, un ánimo convencido de que o saber impregna o noso modo de ser e de facer.

Estou certa de que con este paso comezo a devolverlle á Universidade todo o que ela me aportou: formación, carreira científica, experiencia en xestión e ilusión; a ilusión que cada día definiu todas aquelas actuacións que fun desenvolvendo e que me aportou a forza necesaria para deseñar e acometer o proxecto que agora lidero.

Trátase dunha proposta, que se centra nas persoas e na participación de todos vós, un proxecto avalado por aqueles que senten e aman a universidade e que ven no seu futuro compromiso co coñecemento, revalorización da investigación e proxección internacional, todo isto, sen esquecer o verdadeiro eixo do noso esforzo: o alumno.

Por iso nos marcamos como obxectivos fundamentais formar profesionais e cidadáns responsables e comprometidos cos valores do civismo e que contribúan ao desenvolvemento da investigación, da cultura, do saber, que representan os motores do progreso social do século XXI.

Estou segura de que nas próximas datas teremos ocasión de poder afondar nestas e noutras cuestións e de que as vosas opinións e formas de ver a realidade contribuirán a seguir construíndo Universidade, a CREAR FUTURO.

16 mar 2010

Máis mulleres catedráticas

Rescato un fragmento dunha entrevista publicada esta fin de semana en El País á arquitecta Blanca Lleó, porque hai algunhas declaracións que me resultan moi significativas e que se refiren á escasa presenza da muller nas cátedras universitarias:

Lleó es profesora titular en la Escuela de Arquitectura de Madrid de la asignatura de Proyectos, que junto con Urbanismo son los huesos de la carrera. Titulares de estas materias existen muy pocas en España, pero es que catedrática no hay ninguna. Por eso compañeros y ex maestros la han animado a que se presente a la cátedra. "Me cuentan que en Pediatría tampoco existen catedráticas y, peor aún, ni en Obstetricia y Ginecología; esto sí que deja perpleja y es un derroche de energía insostenible. En las aulas la mitad del alumnado son mujeres y ese número no se refleja en las categorías superiores. Catedráticas en todas las carreras sólo son el 14% y en Arquitectura, el 7%".

Acabó la carrera con 24 años y llegó a la docencia de la mano de Sáenz de Oiza ("fui su discípula y me respaldó mucho") y Moneo. Pero ante su nueva odisea siente cierto miedo escénico. ¿A qué? "A la inercia que nos rodea, a meterme en un territorio que no es nuestro... En realidad no es ningún planazo y me gustaría que otras también se animaran a poner en valor su talento, no quiero ser una pieza rara y me gusta pensar que no lo hago en solitario".

Neste mesmo senso, Elisa Pérez Vera, a primeira reitora da universidade española e agora maxistrada do Tribunal Constitucional, aseguraba recentemente nunha entrevista concedida a Europa Press que aínda existe un número “ridículo” de representantes femininas en postos directivos, como cátedras e reitorados.

Pérez Vera, que dirixiu a UNED desde 1982 ata 1987, sinalou que desde o momento da súa elección como reitora ata a actualidade, o número de catedráticas practicamente non ten variado. “Agora as catedráticas representan o 15% do total e en 1982 o 13%. É ridículo que só teña aumentado o 2% en casi 30 anos”, concluíu.

Manifestacións estas, as de Elisa e as de Blanca, que dan conta da situación que se vive na universidade española, na que a pesares de que a presenza das mulleres é moi ampla nas licenciaturas e doutoramentos, esta vese profundamente rebaixada nos escalafóns superiores. Resulta necesario poñer o mellor de todo o sistema para evitar esta  desigualdade. É importante que estas mulleres asuman as máximas responsabilidades, porque crean modelos, e porque unha universidade moderna e aberta susténtase sobre a diversidade de visións sobre o mundo.
 

8 mar 2010

Feliz Día da Muller Traballadora

Hai xusto un ano escribín un artigo para o xornal Público con motivo do Día da Muller Traballadora, que reproduzo a continuación. O meu obxectivo era salientar que os importantes avances acadados nas últimas décadas son o resultado da constancia e valentía de moitas mulleres que tiveron que desenvolverse nun mundo de homes, e que se ben son moitos os logros obtidos, debemos continuar loitando por un maior recoñecemento e presencia das mulleres no eido científico, especialmente nos postos de liderado. Creo que llo debemos a elas, a mulleres como Marie Curie, Lisa Meitner o Barbara McClintock, sen as que hoxe teriamos menos que celebrar.



Sobre hombros de gigantes


La historia de las mujeres ha estado dominada por la negativa a sus derechos, quedando reducidas a sus funciones sociales y vetadas durante mucho tiempo al mundo del saber. En la actualidad, la situación de la mujer ha cambiado sustancialmente; son incuestionables sus derechos y la posición que ocupa en todos los ámbitos de la sociedad.

A finales del siglo pasado la doctora Gro Harlem Brundtland se convirtió en primera ministra de Noruega, siendo la primera mujer que ocupaba ese cargo en Europa. Muchos de sus ciudadanos pensaban que una mujer no podía con esta responsabilidad, y preveían una corta duración de su mandato y un final desastroso. Sin embargo, fue primera ministra durante más de 10 años, con rotundos éxitos políticos para su país y el conjunto de la Unión. Años más tarde, Gro Brundtland conoció una conversación que se había producido mucho antes de su mandato en el patio de un colegio. Un niño presumía que de mayor quería ser primer ministro. Las niñas se rieron y le dijeron: "No seas tonto. Un hombre no puede ser primer ministro. Tiene que ser una mujer".

En España, sólo una mujer es miembro de la Real Academia de MedicinaA pesar de que hoy la posición de la mujer en la sociedad es una realidad incuestionable, recientemente, el ex rector de la Universidad de Harvard, Larry Summers, pronunció unas desafortunadas palabras sobre la falta de capacidad y aptitud de las mujeres para la ciencia. Sus controvertidas declaraciones contribuyeron a reabrir el debate sobre los obstáculos que aún hoy encuentran las mujeres en la sociedad en general, y en la ciencia, en particular.

Estas afirmaciones fueron las que dieron lugar a la creación de un comité encargado de analizar la contribución de las mujeres en las Academias de Ciencia e Ingeniería norteamericanas, donde tan sólo representan el 10% de sus miembros. Sus conclusiones son tajantes: las mujeres no avanzan debido a la discriminación y a barreras invisibles.

En España, la situación es más dramática. En la Real Academia de Medicina, de sus 34 miembros, sólo uno es mujer; en la Real Academia de Bellas Artes, de 24, sólo cuatro y en la Academia de Jurisprudencia y Legislación, de 35 miembros, cero son mujeres.

Muchas mujeres han contribuido al conocimiento, incluso desde la sombraPrecisamente, la Comisión Europea, en el estudio Getting more women to the top in research [Llevando más mujeres a la cima de la investigación] apunta que las mujeres tienen menos posibilidades para ser promocionadas a puestos de liderazgo y destaca su escasa presencia en los consejos de toma de decisiones de las áreas científicas. El mismo trabajo señala que, mientras que la mayoría de los graduados universitarios son mujeres, los hombres tienen el triple de posibilidades de alcanzar los puestos de responsabilidad.

En el ámbito universitario europeo, el 36% de los puestos intermedios están ocupados por mujeres, pero este porcentaje se reduce a más de la mitad el 15% cuando observamos los niveles de responsabilidad más altos, como catedráticas y profesoras de investigación.
La sociedad necesita más mujeres en el top científico ya que su escasa presencia implica que sus opiniones individuales y colectivas tienen menos posibilidades de influir en futuras políticas científicas y en la ciencia en general.

En pleno siglo XXI, la contribución de la mujer a la ciencia sigue siendo en ocasiones muy cuestionada y examinada. A finales del siglo pasado, una investigación supuso el mayor avance conceptual en la teoría de la evolución desde Darwin. La científica Lynn Margulis tuvo la osadía de proponer que la simbiosis es uno de los principales mecanismos de formación de nuevas especies, algo que llegó a ser definido entre la propia comunidad científica como una verdadera herejía en los tiempos que corrían. Según el periodista especializado en ciencia, Javier Sampedro, dos circunstancias confluyeron en el rechazo al trabajo de Lynn Margulis: lo revolucionario de su conclusión y el hecho de ser mujer. Sin embargo, hoy la comunidad científica reconoce la magnitud de sus aportaciones que han abierto múltiples vías actuales de investigación.

Son muchas las mujeres que a lo largo de la historia han contribuido al conocimiento, muchas veces, incluso desde la sombra y consintiendo que sus trabajos los firmasen hombres para que trascendiesen. Todas ellas han servido de espejo para la trayectoria de las científicas de hoy en día, que reconocen que sus carreras se han erigido sobre hombros de gigantes como Marie Curie, Lisa Meitner o Barbara McClintock.

Las mujeres de la ciencia están unidas por un vínculo especial, un vínculo que trasciende la historia y que las equipara al nivel de modelos para futuras generaciones. La trayectoria de mujeres como la doctora Gro Harlem Brundtland o Lynn Margulis son la suma de tantas y tantas científicas que han contribuído con su grano de arena a la ciencia de hoy en día.

El reconocimiento que la sociedad les otorga es también el reconocimiento a todas aquellas acciones que permanecieron ocultas al saber y supone al mismo tiempo una esperanza de futuro, porque tal y como dijo la Premio Nobel Rita-Levi Montalcini, "nunca podemos predecir lo que va a suceder mañana, pero tenemos que ser optimistas porque el optimismo da vida y el pesimismo sólo destruye".

3 mar 2010

A divulgación, clave para espertar as vocacións científicas

“Non se lle pode esixir amor pola ciencia a alguén que non a coñece”. Esta é a afirmación que Juan Carlos Rolón Gadea, investigador nado en Paraguai, realizou nunha entrevista publicada na revista online de Divulgación e Cultura Científica Iberoamericana da Organización de Estados Iberoamericanos para la Educación, la Ciencia y la Cultura (OEI) e a Agencia Española de Cooperación Internacional para el Desarrollo (AECID).

Rolón Galdea conta cunha extensa carreira en países como Arxentina, Rusia ou Francia, onde se doutorou, traballou case toda a súa vida, e en 2005 recibiu o Chevalier dans l’Ordre des Palmes Académiques, a importante condecoración que  entrega o goberno francés. Hoxe está de volta en Paraguai, tras máis de 40 anos de ausencia.

Preguntado polas cuestións que se deben ter en conta para xerar unha cultura científica nun país que polo menos a nivel popular nunca a tivo, Rolón responde:

“É unha cuestión de educación básica. A falta de difusión científica é un problema moi serio. Falo da necesidade de incluír á poboación no debate sobre temas de ciencia e tecnoloxía. Pero para iso necesítase unha poboación moito máis consciente. Crear as estruturas para que a educación acade ese nivel é responsabilidade de todos nós”.

Outra reflexión que tamén merece a pena salientar é a referente á existencia ou non de amor pola ciencia no seu pais. “Se os científicos facemos ciencia é porque sentimos amor cara ela. En canto á poboación en xeral, sen embargo, si hai un grave problema de información e coñecemento. Non se lle pode esixir amor pola ciencia a alguén que non a coñece, que non sabe de que trata nin para que serve. Cambiar iso é vital en termos de educación global, pero tamén en termos da construción das vocacións. Non se fai nin se ensina ciencia para que toda a sociedade se converta nunha sociedade de científicos, pero si para que nalgúns dos seus membros se esperte unha curiosidade pola investigación. Tampouco se trata de formar unha elite, senón de permitir que aquelas persoas con predisposición para a ciencia poidan poñer a súa vocación en acto”.

Unhas palabras que din moito da necesidade de xerar vocacións científicas nos máis mozos e implicar ao conxunto da cidadanía no debate da ciencia e a tecnolóxica, uns obxectivos que resultan inalcanzables sen unha sociedade concienciada que traballe da man para acadalo.